Ngắn mạch là gì? Nguyên nhân và cách kiểm tra dòng đoản mạch
Ngắn mạch là gì? Nguyên nhân và cách kiểm tra dòng đoản mạch
Nếu các thiết bị điện ngừng hoạt động đột ngột hoặc đường dây điện bị chập cháy thì đây là dấu hiệu cho thấy chúng đang gặp vấn đề ngắn mạch. Vậy bạn có biết ngắn mạch là gì trong lĩnh vực điện không? Cùng tìm hiểu chi tiết về khái niệm, nguyên nhân, cách kiểm tra và phòng tránh hiệu quả cho sự cố điện này qua bài viết dưới đây nhé!
Hiện tượng ngắn mạch là gì?
Hiện tượng ngắn mạch, còn gọi là đoản mạch là một sự cố điện mà trong đó, một phần của mạch điện đang dẫn điện bất thường. Các thiết bị bị nạp điện nhanh chóng, tạo ra một đường dẫn dòng điện với trở kháng rất thấp hoặc gần như không có trở kháng. Điều này dẫn đến sự gia tăng đột ngột về dòng điện trong mạch, gây ra nhiệt độ cao, tạo ra lửa hoặc gây ra các hậu quả nghiêm trọng khác.
Ngắn mạch thường xảy ra khi hai dây dẫn trong mạch tiếp xúc trực tiếp hoặc gần nhau, hoặc khi một dây dẫn bị hỏng và tiếp xúc với một dây khác. Khi ngắn mạch xảy ra, dòng điện có thể tăng lên đột ngột và vượt quá giới hạn an toàn của mạch hoặc thiết bị. Gây ra sự cố như chập cháy, bùng nổ hoặc thiệt hại cho thiết bị điện. Do vậy, các kỹ thuật điện, thợ điện sẽ cần thực hiện cô lập và sửa chữa vùng ngắn mạch nhanh chóng, tránh gây hỏng hóc cho toàn bộ hệ thống điện.
Các loại ngắn mạch trong hệ thống điện
Có một số loại ngắn mạch khác nhau có thể xảy ra trong hệ thống điện như:
– Ngắn mạch 1 pha: là hiện tượng pha nóng chạm pha trung tính
– Ngắn mạch 3 pha: là hiện tượng 3 pha chạm vào nhau
– Ngắn mạch 2 pha: là hiện tượng 2 pha chạm nhau
– Ngắn mạch 1 pha chạm đất: có thể hiểu là một pha chạm đất
Việc xử lý ngắn mạch yêu cầu sự can thiệp nhanh chóng để ngăn chặn và khắc phục tình huống kịp thời. Đặc biệt là đối với những hiện tượng ngắn mạch nguy hiểm. Các biện pháp bảo vệ cần được sử dụng để giảm thiểu tác động của ngắn mạch, đảm bảo an toàn cho hệ thống điện và môi trường.
Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng ngắn mạch là gì?
Có nhiều nguyên nhân gây ra hiện tượng đoạn mạch, bạn cần nắm được những lý do này để có thể phòng tránh và đưa ra biện pháp xử lý kịp thời.
– Hỏng cách nhiệt giữa hai dây dẫn trong mạng điện bị hỏng, có thể xảy ra tiếp xúc trực tiếp giữa chúng, tạo điều kiện cho ngắn mạch.
– Thiết bị điện (công tắc, ổ cắm, bộ ngắt mạch, bảo vệ quá dòng…) bị hỏng hóc.
– Sự va chạm hoặc tổn thất cơ học: làm đứt dây dẫn hoặc làm hỏng cách nhiệt.
– Các sự cố trong hệ thống điện: ví dụ như dao động điện, biến đổi áp suất, hoặc sự cố trong bộ ngắt mạch.
– Khả năng tiếp đất (Ground Fault): xảy ra trong hệ thống động cơ điện và máy móc, khi một dây dẫn điện kết nối với đất hoặc có tiếp xúc với đất, dẫn đến ngắn mạch.
– Làm việc không cẩn thận (lỗi người dùng) khi sử dụng thiết bị không an toàn hoặc kết nối sai cách.
– Các yếu tố môi trường tự nhiên như sấm sét, động đất, nguồn nước…
– Lỗi trong quá trình lắp đặt hoặc bảo dưỡng các thiết bị điện không đúng cách
Tại sao dòng đoản mạch lại gây nguy hiểm cho con người?
Bất kỳ một sự cố hỏng hóc nào về điện đều mang lại những mối nguy hiểm khó lường trước được. Và đoản mạch cũng nằm trong đó, hiện tượng này tiềm ẩn những hiểm hoạ như:
– Tạo ra nhiệt độ cực cao, có thể đốt cháy các vật liệu gần nó, gây ra hoả hoạn, chập cháy, thậm chí thiêu rụi cơ sở vật chất
– Ngắn mạch có thể tạo ra áp suất nội bộ trong các thiết bị điện hoặc trong không gian bị ảnh hưởng. Khi áp suất này tăng lên, nó có thể dẫn đến việc nổ tung các thiết bị hoặc các phần trong hệ thống điện.
– Dòng điện mạnh có thể tạo ra lực động cơ học lớn trong mạch, gây ra văng, nổ tung hoặc gây thương tổn cho thiết bị và cơ sở hạ tầng xung quanh.
– Một số loại ngắn mạch có thể tạo ra các sản phẩm phụ như khói độc, dầu nhiễm độc hoặc các chất có thể gây hại cho sức khỏe con người.
– Ngắn mạch có thể tạo ra hiện tượng nhiệt độ chói đen, một loại bùng nổ khả năng cao với nhiệt độ và ánh sáng mạnh. Nhiệt độ chói đen gây ra cháy nổ và có thể gây thương tổn cho con người trong khu vực gần đó.
– Nếu con người tiếp xúc trực tiếp với mạch ngắn mạch, dòng điện có thể đi qua cơ thể, gây ra thương tổn cho các cơ quan nội tạng và hệ thống điện trong cơ thể.
Tóm lại, ngắn mạch có thể gây ra nhiều nguy hiểm. Do đó, việc xử lý ngắn mạch và thực hiện biện pháp bảo vệ là rất quan trọng để đảm bảo an toàn trong hệ thống điện.
Hướng dẫn cách đo và kiểm tra ngắn mạch cho hệ thống điện
Để tiến hành kiểm tra và khắc phục sự cố đoản mạch hiệu quả và an toàn, bạn cần chú ý thực hiện đúng các bước dưới dây:
Bước 1: Xác định vị trí ngắt mạch điện
Mở bảng điều khiển hoặc hộp kỹ thuật để kiểm tra và xác định vị trí ngắt mạch điện. Bộ ngắt mạch điện thông thường sẽ được thông báo bằng đèn màu đỏ hoặc màu cam.
Bước 2: Kiểm tra dây nguồn của thiết bị điện
Trước tiên, bạn quan sát nếu thấy dây nguồn bị chập cháy thì nên thay thế mới. Đối với dây nguồn bị đứt ngầm, hãy sử dụng các thiết bị đo điện hỗ trợ như đồng hồ vạn năng hoặc ampe kìm để kiểm tra dây nguồn. Xem thử các chỉ số điện áp, điện trở có tồn tại trong dây điện hay không. Các thiết bị đo điện này sẽ giúp bạn nhanh chóng phát hiện được sự cố dây điện bị hỏng bên trong. Sau khi đã phát hiện được vị trí dây nguồn bị hỏng, bạn cần ngắt kết nối dây nguồn với hệ thống điện.
Bước 3: Tiến hành sửa chữa
Bật công tắc của thiết bị lên, nếu phát hiện có công tắc khiến cho hệ thống mạch điện bị ngắt lần nữa thì chứng tỏ đó là vị trí ngắn mạch. Hãy tiến hành sửa chữa sự cố ngắn mạch tại vị trí đó.
Cách phòng tránh và khắc phục hiện tượng đoản mạch
Phòng tránh và khắc phục hiện tượng ngắn mạch trong hệ thống điện là quan trọng để đảm bảo an toàn cho con người và bảo vệ thiết bị điện. Dưới đây là một số cách phòng tránh và xử lý hiện tượng ngắn mạch:
Phòng tránh ngắn mạch như thế nào?
– Kiểm tra thiết bị điện định kỳ: Đảm bảo rằng tất cả thiết bị điện, bao gồm ổ cắm, công tắc, bộ ngắt mạch và bảo vệ quá dòng, đều được kiểm tra định kỳ và bảo dưỡng. Thay thế các thiết bị hỏng hóc.
– Chọn thiết bị an toàn: Sử dụng các thiết bị bảo vệ an toàn như cầu dao tự động (RCCB – Residual Current Circuit Breaker), bảo vệ quá dòng (MCB – Miniature Circuit Breaker), và ổ cắm điện an toàn.
– Sử dụng công cụ và thiết bị chất lượng: Sử dụng công cụ và thiết bị điện có chất lượng cao và tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn. Đảm bảo rằng hệ thống điện được phân phối công suất hợp lý để tránh quá tải mạng điện.
– Sử dụng nguồn cấp an toàn: Trong các môi trường đòi hỏi độ tin cậy cao, sử dụng nguồn cấp dự phòng để tránh mất điện đột ngột.
Cách khắc phục ngắn mạch là gì?
Nếu xảy ra ngắn mạch, hãy ngắt nguồn điện ngay lập tức bằng cách sử dụng bộ ngắt mạch hoặc cầu dao tự động để ngắt dòng điện trong mạng điện. Sau đó tìm hiểu nguyên nhân gây ra ngắn mạch: do thiết bị hỏng, hỏng cách nhiệt, tiếp đất, hay sự cố sai lệch trong mạng điện?
Tiến hành sửa chữa hoặc thay thế thiết bị bị hỏng mà bạn đã xác định trong bước kiểm tra nguyên nhân. Sau đó kiểm tra toàn bộ hệ thống điện để đảm bảo không có vết nứt, hỏng hóc, hoặc tiếp xúc không an toàn nào khác.Sau khi xác nhận rằng mọi vấn đề đã được giải quyết và hệ thống an toàn, bạn có thể khôi phục nguồn điện.
Trong một số trường hợp, đặc biệt là trong hệ thống điện lớn và phức tạp, việc xử lý và khắc phục ngắn mạch cần có sự hỗ trợ từ các chuyên gia điện. Nếu bạn không chắc chắn hoặc không thể tự xử lý hiện tượng ngắn mạch, hãy tìm sự hỗ trợ chuyên nghiệp.
Kết luận
Trên đây là toàn bộ kiến thức về hiện tượng ngắn mạch là gì, cách kiểm tra và cách phòng chống hiệu quả. Nếu trong quá trình kiểm tra và sửa chữa hiện tượng này cần sử dụng các thiết bị đo điện kể trên, hãy liên hệ với TKTECH để được hỗ trợ mua hàng chất lượng với giá ưu đãi nhất nhé!
