Ô nhiễm tiếng ồn: Nguyên nhân, tác hại và giải pháp hạn chế

Ô nhiễm tiếng ồn đang ngày càng trở thành mối lo ngại lớn tại các đô thị và khu công nghiệp. Ô nhiễm tiếng ồn không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn làm giảm chất lượng cuộc sống của con người. Bài viết này TKTECH sẽ cùng bạn tìm hiểu định nghĩa, nguyên nhân, hậu quả và những cách hiệu quả để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm tiếng ồn tại Việt Nam.

Ô nhiễm tiếng ồn là gì?

Ô nhiễm tiếng ồn là hiện tượng môi trường bị ảnh hưởng bởi âm thanh có cường độ vượt quá ngưỡng cho phép, gây khó chịu hoặc có hại cho con người và sinh vật sống. Âm thanh này có thể phát ra từ giao thông, công trình xây dựng, nhà máy hoặc các thiết bị công nghiệp.

Tiếng ồn không giống như khói bụi hay rác thải  nó vô hình nhưng tác động lại rõ ràng. Khi vượt quá mức cho phép (thường là 70 dB), tiếng ồn được xếp vào loại gây ô nhiễm.

Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, mức tiếng ồn ở nhiều tuyến đường chính tại Hà Nội và TP.HCM vượt ngưỡng cho phép từ 5–15 dB vào giờ cao điểm. Các khu vực gần công trình xây dựng, khu công nghiệp hoặc bến xe có chỉ số tiếng ồn thường xuyên trên 85dB mức nguy hiểm nếu tiếp xúc kéo dài.

Một khảo sát khác từ WHO cũng chỉ ra rằng, Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia có tốc độ đô thị hóa nhanh, kéo theo gia tăng ô nhiễm tiếng ồn trong 10 năm qua.

Nguyên nhân phát sinh tiếng ồn

Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng ô nhiễm tiếng ồn, cả tự nhiên lẫn nhân tạo. Một số nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm:

• Giao thông đô thị: Xe máy, ô tô, xe tải, tàu hỏa… là nguồn phát ra âm thanh liên tục và mạnh mẽ, đặc biệt ở các nút giao thông lớn.
• Công trình xây dựng: Máy khoan, máy cắt, xe ben… hoạt động suốt ngày đêm trong khu dân cư gây ra tiếng ồn lớn, kéo dài.
• Hoạt động công nghiệp: Nhà máy, xí nghiệp, khu chế xuất thường sử dụng nhiều máy móc nặng có mức độ tiếng ồn cao.
• Hoạt động sinh hoạt: Quán karaoke, âm thanh từ loa đài đám cưới, lễ hội cũng có thể là nguyên nhân gây ô nhiễm tiếng ồn tại khu dân cư.

Tác hại của ô nhiễm tiếng ồn đến sức khỏe và môi trường

Ô nhiễm tiếng ồn không chỉ gây phiền toái nhất thời mà còn để lại nhiều hệ quả nghiêm trọng. Về sức khỏe, tiếng ồn kéo dài có thể làm tổn thương tai, gây mất ngủ, stress và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Nó cũng làm giảm khả năng tập trung, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người lao động trí óc.

Mặt khác, tiếng ồn còn ảnh hưởng đến môi trường sống. Nhiều loài động vật thay đổi hành vi, mất quỹ đạo di cư do âm thanh nhân tạo. Về lâu dài, điều này phá vỡ cân bằng sinh thái. Với con người, sống trong môi trường ồn ào khiến chất lượng cuộc sống suy giảm rõ rệt khó nghỉ ngơi, dễ mệt mỏi, thậm chí ảnh hưởng đến mối quan hệ xã hội.

Giải pháp hạn chế ô nhiễm tiếng ồn

Giải pháp cá nhân  

• Sử dụng thiết bị bảo vệ tai: Với người làm việc trong môi trường có tiếng ồn lớn như công trình xây dựng, nhà máy…, nên sử dụng tai nghe cách âm, nút tai hoặc thiết bị chống ồn chuyên dụng.
• Tạo không gian sống yên tĩnh: Ở nhà, bạn có thể dùng kính cách âm, trồng cây xanh xung quanh, dùng vật liệu tiêu âm (rèm vải dày, thảm…) để giảm tiếng ồn từ bên ngoài.
• Hạn chế sử dụng thiết bị ồn ào: Chọn các thiết bị điện gia dụng ít gây tiếng ồn, hoặc chỉ sử dụng vào giờ phù hợp (ví dụ: máy hút bụi, máy xay sinh tố…).

Giải pháp cộng đồng  

• Tăng cường cây xanh đô thị: Cây xanh không chỉ lọc không khí mà còn giúp hấp thu và phân tán âm thanh, làm giảm mức độ ô nhiễm tiếng ồn ở khu dân cư, trường học, bệnh viện…
• Thiết kế đô thị hợp lý: Quy hoạch khu dân cư cách xa khu công nghiệp, lắp vách ngăn âm tại các tuyến đường lớn, sân bay, hoặc sử dụng vật liệu xây dựng có khả năng cách âm cho nhà ở.
• Kiểm soát tiếng ồn giao thông: Lắp biển báo khu vực yên tĩnh, hạn chế còi xe, nâng cao chất lượng mặt đường để giảm tiếng ồn do xe cộ gây ra.

Giải pháp từ chính quyền và luật pháp

• Ban hành quy chuẩn tiếng ồn: Nhà nước cần có giới hạn tiếng ồn cụ thể cho từng khu vực (dân cư, công cộng, công nghiệp…) để làm cơ sở xử lý vi phạm.
• Tăng cường kiểm tra, xử phạt: Với các cơ sở kinh doanh, hoạt động gây ồn vượt mức cho phép, cần áp dụng chế tài xử phạt rõ ràng, kiên quyết.
• Đầu tư công nghệ giám sát tiếng ồn: Sử dụng thiết bị đo và giám sát tiếng ồn tự động giúp các cơ quan quản lý nhanh chóng phát hiện, xử lý vi phạm.

Quy định pháp luật về ô nhiễm tiếng ồn

Pháp luật Việt Nam đã có những văn bản quy định cụ thể về kiểm soát ô nhiễm tiếng ồn, bao gồm:

• QCVN 26:2010/BTNMT quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về tiếng ồn, do Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành. Quy chuẩn này quy định mức độ tiếng ồn tối đa cho phép tại các khu vực như khu dân cư, trường học, bệnh viện, khu công nghiệp… Ví dụ, khu vực bệnh viện và trường học ban ngày chỉ được phép dưới 55 dB. Nếu vượt ngưỡng sẽ bị xem là vi phạm.
• Nghị định 45/2022/NĐ-CP văn bản quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Trong đó, hành vi gây tiếng ồn vượt mức cho phép có thể bị phạt từ vài triệu đến hàng trăm triệu đồng, tùy theo mức độ ảnh hưởng và quy mô vi phạm. Các cá nhân, tổ chức tổ chức sự kiện, karaoke, hoặc hoạt động sản xuất gây ồn trong khu dân cư có thể bị xử lý nghiêm theo nghị định này.

Người dân hoàn toàn có quyền yêu cầu cơ quan chức năng đo tiếng ồn và xử lý nếu có dấu hiệu vi phạm.

Các thiết bị đo ô nhiễm tiếng ồn phổ biến hiện nay

Để kiểm soát tiếng ồn hiệu quả, nhiều tổ chức và cá nhân sử dụng máy đo độ ồn. Một số dòng máy phổ biến:

• Máy đo độ ồn Tenmars TM-101 dễ dùng, giá phải chăng, phù hợp với hộ gia đình và văn phòng.
• Máy đo tiếng ồn Extech 407730 có khả năng đo dải rộng, tích hợp màn hình LCD rõ nét.
• Máy đo độ ồn LUTRON SL-4013 thiết kế nhỏ gọn, phù hợp với công trình kiểm tra hiện trường.

Việc sử dụng máy đo giúp xác định rõ tình trạng tiếng ồn, hỗ trợ việc phản ánh, giám sát và tuân thủ pháp luật.

Ô nhiễm tiếng ồn là vấn đề không thể xem nhẹ khi nó ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Việc nhận biết sớm và sử dụng các thiết bị đo chuyên dụng là giải pháp hiệu quả để kiểm soát và hạn chế ngay từ ban đầu.

Nếu bạn đang tìm kiếm các thiết bị phát hiện tiếng ồn chất lượng, chính xác và dễ sử dụng, hãy liên hệ với TKTECH đơn vị phân phối thiết bị đo lường hàng đầu. Chúng tôi luôn sẵn sàng tư vấn và cung cấp giải pháp phù hợp nhất cho nhu cầu của bạn.

Gọi ngay 094 777 888 4 để được hỗ trợ nhanh chóng và tận

FAQ – Những điều cần biết về ô nhiễm tiếng ồn

Ô nhiễm tiếng ồn có bị phạt không?

Có. Nếu vượt mức tiếng ồn cho phép, cá nhân và tổ chức có thể bị phạt từ vài triệu đến hàng trăm triệu đồng.

Mức tiếng ồn bao nhiêu là gây hại?

Trên 70dB kéo dài gây hại cho sức khỏe. Trên 85dB có thể làm tổn thương tai nếu tiếp xúc thường xuyên.

Có cách nào tự kiểm tra tiếng ồn tại nhà không?

Bạn có thể dùng máy đo tiếng ồn cầm tay hoặc ứng dụng điện thoại, nhưng để chính xác nên dùng thiết bị chuyên dụng đã hiệu chuẩn.

Tiếng ồn ảnh hưởng gì đến trẻ em?

Tiếng ồn ảnh hưởng trực tiếp đến trẻ em, dễ bị mất tập trung, giảm khả năng học tập và dễ rối loạn giấc ngủ khi sống trong môi trường nhiều tiếng ồn.

Những ai dễ bị ảnh hưởng nhất bởi tiếng ồn?

Trẻ em, người già, người đang điều trị bệnh (đặc biệt tim mạch, thần kinh) và người làm việc trong môi trường nhiều tiếng ồn là những nhóm dễ bị tác động nhất. Họ có nguy cơ cao bị stress, mất ngủ, giảm thính lực và suy giảm sức khỏe tổng thể khi tiếp xúc với tiếng ồn kéo dài.