Thợ làm đàn bảo vệ nhạc cụ gỗ trước ảnh hưởng của độ ẩm như thế nào?

Độ ẩm là một trong những “kẻ thù” số một của các loại nhạc cụ gỗ. Sự thay đổi đột ngột của độ ẩm có thể khiến đàn bị cong vênh, nứt nẻ, ảnh hưởng đến âm thanh và tuổi thọ của cây đàn. Vậy làm thế nào để bảo vệ nhạc cụ gỗ trước ảnh hưởng của độ ẩm môi trường? Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá những bí quyết để bảo quản cây đàn gỗ yêu quý của mình.

Tại sao thợ làm đàn cần sử dụng máy đo độ ẩm?

Thiết bị đo độ ẩm sẽ giúp bạn biết được độ ẩm (MC) của gỗ để đảm bảo gỗ đủ khô trước khi sử dụng, tránh nguy cơ đàn bị hư hỏng do độ ẩm. Tuy nhiên, gỗ là loại vật liệu thích nghi với độ ẩm môi trường, việc tăng/giảm độ ẩm gỗ tuỳ thuộc vào độ ẩm tương đối cao hơn hay thấp hơn. 

Sau khi chế tạo một nhạc cụ bằng gỗ, khi lượng lớn độ ẩm tăng lên hoặc giảm đi có thể khiến gỗ bị giãn nở hoặc co lại, làm ảnh hưởng đến cấu trúc, âm thanh và chất lượng của nhạc cụ.

Ví dụ: Một cây đàn guitar có độ ẩm MC quá cao, khi đặt ở nơi có khí hậu quá khô, nó có thể khiến các thành phần của gỗ của đàn bị co lại, bị cong hoặc vênh (tuỳ thuộc vào kiểu vân gỗ và hướng, thậm chí là nứt nẻ. Mặc khác, sự giãn nở của đàn guitar có thể khiến keo bị bong ra, hoặc gỗ bị cong vênh.

Vì vậy, để bảo vệ nhạc cụ gỗ trước ảnh hưởng của độ ẩm người thợ làm đàn cần phải biết được độ ẩm của môi trường xung quanh (EMC), đảm bảo gỗ đã đạt được con số đó. Và thiết bị hỗ trợ nhiệm vụ này một cách chính xác nhất đó là máy đo độ ẩm gỗ chuyên dụng.

Cách lựa chọn thiết bị đo độ ẩm gỗ cho thợ làm đàn

Một chiếc máy đo độ ẩm gỗ tốt nhất sẽ giúp bạn cho kết quả nhanh chóng và chính xác mà không làm hỏng các loại gỗ đắt tiền. Hiện nay có hai loại máy đo độ ẩm chính (có chân và không chân), lời khuyên dành cho các thợ làm đàn là nên lựa chọn máy đo độ ẩm không chân khi làm việc để không làm hỏng gỗ bằng các lỗ kim. 

Máy đo độ ẩm gỗ không ghim sẽ hoạt động tốt đối với các loại gỗ cứng và dày (thường dùng để chế tạo dụng cụ). Thay vì cố gắng đẩy chốt vào gỗ, bạn chỉ cần đưa máy lên để quét và đo được độ ẩm gỗ nhanh chóng, dễ dàng.

Xem thêm: Top 5 máy đo độ ẩm gỗ không tiếp xúc tốt nhất 2022

Ngoài ra, để bảo vệ nhạc cụ gỗ trước ảnh hưởng của độ ẩm thì còn có một số tính năng khác mà bạn cần lưu ý như:

• Cài đặt loại gỗ: Máy đo độ ẩm sẽ có nhiều cài đặt loài cho các loại gỗ đặc biệt mà bạn sẽ làm việc với tư cách là một người thợ làm đàn.
• Độ sâu kép: Máy đo độ ẩm độ sâu kép thường cho phép bạn đo cả gỗ dày ¼” và ¾”. Bạn sẽ có thể quét gỗ được sử dụng cho cả phần mỏng hơn và dày hơn của thiết bị.
• Hiệu chuẩn tại chỗ: Tính năng này cho phép bạn hiệu chuẩn thiết bị chỉ bằng một nút bấm. Không cần phải gửi thiết bị trở lại nhà sản xuất!
• Bảo hành tốt: Bảo hành tốt nói lên chất lượng của đồng hồ đo. Thông thường, 2 năm là thời hạn bảo hành chắc chắn.

Máy đo độ ẩm tốt nhất cho các thợ làm đàn

Sự lựa chọn hàng đầu mà bạn nên tham khảo để bảo vệ nhạc cụ gỗ trước ảnh hưởng của độ ẩm đó chính là máy đo độ ẩm gỗ dòng Orion của hãng Wagner Meter, bao gồm: 910, 920, 930 và 940. Các máy đo này có độ chính xác đến 4% độ ẩm, một số thiết bị còn có thể cài đặt độ sâu kép và bộ hiệu chuẩn theo yêu cầu, bảo hành 7 năm. 

Máy đo độ ẩm gỗ Orion 950 bao gồm các cảm biến nhiệt độ và độ ẩm để tính toán EMC, có kết nối Bluetooth để bạn có thể thu thập tất cả dữ liệu của mình trên ứng dụng điện thoại thông minh, giúp lưu trữ tiện lợi. 

Xem thêm: Máy đo độ ẩm gỗ Wagner loại nào tốt, đo chính xác?

Hoặc bạn có thể chọn máy đo độ ẩm gỗ Lignomat Scanner D, có độ chính xác từ 5 đến 13% MC, có tính năng hiệu chỉnh loài tích hợp và được bảo hành 2 năm.

Các biện pháp giúp bảo vệ nhạc cụ gỗ trước ảnh hưởng của độ ẩm 

Nếu muốn bảo vệ nhạc cụ gỗ trước ảnh hưởng của độ ẩm, đầu tiên bạn cần hiểu về độ ẩm cân bằng (EMC) và sử dụng loại máy đo độ ẩm gỗ phù hợp, giữ cho gỗ luôn ở mức độ ẩm thích hợp trong môi trường đó. Độ ẩm cân bằng là độ ẩm mà gỗ sẽ đạt được ở nhiệt độ và độ ẩm tương đối cụ thể. Và mỗi vùng có một EMC cụ thể mà gỗ phải điều chỉnh trước khi bạn xây dựng bằng nó.Vậy, làm thế nào để tìm ra EMC?

Xác định EMC của vị trí cuối cùng trên nhạc cụ

Bạn có thể sử dụng biểu đồ EMC dựa trên nhiệt độ và độ ẩm tương đối điển hình cho vị trí cuối cùng của loại nhạc cụ cần kiểm tra. MC lý tưởng cho gỗ của bạn sẽ ở mức EMC này hoặc gần mức này. Thông thường, đối với môi trường trong nhà được kiểm soát, mức này sẽ là 6–9% MC ở độ ẩm tương đối khoảng 45–50%.

Theo một chuyên gia, mức độ ẩm khuyến nghị cho môi trường khoảng 72° F và độ ẩm tương đối 50% được xem là mức trung bình tốt bất kể cây đàn guitar có thể được đưa đến đâu trên thế giới.

Tiến hành kiểm tra độ ẩm của gỗ

Khi bạn đã biết EMC cho vị trí cuối cùng của thiết bị, hãy sử dụng máy đo để kiểm tra độ ẩm gỗ trước khi mua (nếu có thể) và trước khi sử dụng. Một số mẹo sẽ giúp bạn đo được kết quả chính xác hơn, bảo vệ nhạc cụ gỗ trước ảnh hưởng của độ ẩm  đó là:

• Kiểm tra hiệu chuẩn của máy đo bằng khối hiệu chuẩn đi kèm hoặc sử dụng bộ hiệu chuẩn theo yêu cầu (nếu máy đo của bạn có).
• Nhập đúng số loài gỗ.
• Hãy đảm bảo bạn đang sử dụng đúng cài đặt độ sâu.
• Quét máy đo độ ẩm gỗ trên bề mặt phẳng, sử dụng lực khoảng 2 pound.

Nếu MC của gỗ cao hơn đáng kể so với EMC, bạn có thể cần phải phơi khô hoặc sấy khô bằng lò (tùy thuộc vào kích thước của gỗ).

Giữ nhạc cụ gỗ trong một môi trường nhất quán

Việc bảo vệ nhạc cụ gỗ trước ảnh hưởng của độ ẩm (sản phẩm hoàn thiện cần để trong môi trường có nhiệt độ và độ ẩm đồng nhất) là rất quan trọng để ngăn ngừa cong vênh. Bạn nên để xưởng của mình ở mức độ ẩm tương đối từ 45 đến 50% và nhiệt độ từ 60 đến 70° F.

Lưu ý: Gỗ thường có khả năng giãn nở tốt hơn co lại. Do đó, nếu một cây đàn guitar được chế tạo trong môi trường có độ ẩm cao rồi chuyển đến nơi có khí hậu khô hơn thì khả năng đàn bị nứt khi co lại sẽ cao hơn. 

Để tránh điều này, hãy xác định mức độ ẩm trung bình cao và thấp ở vị trí cuối cùng. Sau đó, giữ đàn guitar trong môi trường có độ ẩm thấp hơn một chút so với mức đó. Máy đo độ ẩm có thể giúp bạn theo dõi các mức độ này trong xưởng của bạn. Điều chỉnh mức độ ẩm bằng máy tạo độ ẩm hoặc máy hút ẩm khi cần, đặc biệt là khi mùa thay đổi.

Ngoài những phương pháp đã nêu trên, còn rất nhiều cách khác để bảo vệ nhạc cụ gỗ trước ảnh hưởng của độ ẩm. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào hoặc muốn tìm hiểu thêm về các vấn đề liên quan đến bảo quản đàn, hãy để lại bình luận bên dưới. Hoặc bạn cần tư vấn chọn mua máy đo độ ẩm gỗ phù hợp, hãy liên hệ TKTECH qua hotline 028 668 357 66 để được báo giá tốt nhất nhé!