Diac là gì? Ký hiệu, cấu tạo, công dụng, cách đo và kiểm tra

Trên các thiết bị điện, dụng cụ cầm tay bạn sẽ thấy có các công tắc bật tắt được gọi là diac. Vậy bạn đã biết diac là gì, công dụng, cấu tạo, cũng như cách kiểm tra và cách đo diac như thế nào? Hãy theo dõi bài viết dưới đây để nắm được các thông tin cần thiết về linh kiện diac trong các máy móc, thiết bị của bạn nhé!

Diac là gì?

Diac (Diode AC) là một linh kiện bán dẫn. Nó có thể dẫn và truyền tải được dòng điện xoay chiều với điều kiện là mức điện áp đi vào cần có giá trị cao hơn điện áp của diac. Diac tiếng Anh được viết tắt bởi cụm từ diode for alternating current, tức là diode cho dòng điện xoay chiều.

Theo một định nghĩa khác, diac là linh kiện bán dẫn có quá trình chuyển sang dẫn dòng ngay khi điện áp rơi đạt mức đánh thủng VBO.

Trên thực tế, diac gồm có 2 điện cực đó là A1 (hoặc MT1) và A2 (hoặc MT2). Thiết bị này tạo ra xung hai chiều sao động trong cùng một điện trở. Mỗi điện cực của diac có thể được dùng như một trong hai cực dương hoặc cực âm. Điều này phụ thuộc vào sự phân cực của điện áp đang áp dụng.

Mức điện áp ngưỡng phổ biến của diac là khoảng 30V. Bạn có thể bắt gặp diac ở các dụng cụ cầm tay và đồ gia dụng như: máy khoan, máy mài, đèn để bàn… Ngoài ra, diac còn được sử dụng trong các bo mạch nguồn.

Ký hiệu của diac là gì?

Việc nắm được ký hiệu của diac như thế nào trong các bộ phận của thiết bị sẽ giúp bạn dễ dàng xác định được vị trí để tiến hành kiểm tra diac và sửa chữa khi hỏng hóc. Diac có ký hiệu là hai hình tam giác nằm giữa hai đường thẳng. Thiết bị có hai nút giao junction.

Trên thực tế, ký hiệu của diac giống như 2 diode song song và ngược chiều nhau. Khi mắc diac vào mạch, bạn không cần quan tâm đến chiều và ký hiệu các chân của diac. Bởi vì khi sử dụng với dòng điện xoay chiều thì vai trò của 2 chân này là như nhau.

Cấu tạo của Diac

Trong các loại diac thì phổ biến nhất là cấu trúc 3 lớp và 5 lớp bán dẫn. Loại diac 5 lớp không được dùng nhiều bằng diac 3 lớp. Các lớp bán dẫn sẽ hoạt động theo nguyên tắc: Các hạt điện tử di chuyển qua lại giữa lớp bán dẫn P và N để cho dòng điện đi qua.

– Cấu tạo diac 3 lớp có điện áp ngắt (break-over voltage) rơi vào khoảng 30V. Loại diac 3 lớp này hoạt động gần như đối xứng bởi tính đối xứng của thiết bị.

– Cấu tạo diac 5 lớp có đường cong I-V giống với loại 3 lớp. Nhưng nó không hoạt động tương tự loại diac 3 lớp. Mà diac 5 lớp như 2 diode break-over nối ngược nhau (back-to-back).

Tuy nhiên, cấu tạo của mọi loại diac đều có các đặc điểm chung như sau:

+ Không có thiết bị đầu cuối thuộc tầng cơ sở của linh kiện.

+ Ba khu vực có kích thước gần giống nhau

+ Mức doping ở cuối hai lớp P ở các thiết bị có các đặc tính chuyển đổi giúp đối xứng hai phân cực của điện áp áp dụng.

Nguyên lý hoạt động của Diac

Trước tiên, bạn cần nắm được cơ chế hoạt động của nó thì mới biết được thiết bị này được dùng để làm gì. Khi điện áp của hai đầu đủ lớn thì diac sẽ dẫn điện. Lúc này, linh kiện hoạt động như một zener 2 chiều. Điện áp đánh thủng được ký hiệu là VBO (break out). Sau khi bị đánh thủng, điện áp trên diac sẽ giảm đột ngột một khoảng ΔV. Và lúc này sẽ có hai trường hợp xảy ra:

– Trường hợp 1: Khi nâng độ chênh lệch dòng điện A1 so với dòng điện A2. Dòng điện sẽ di chuyển từ A1 đến A2.

– Trường hợp 2: Khi nâng độ cao chênh lệch dòng điện A2 so với A1. Dòng điện sẽ di chuyển từ A2 về A1.

Ứng dụng, công dụng của diac là gì?

Diac đóng vai trò như một thiết bị kích hoạt cho các thiết bị chuyển mạch bán dẫn. Công dụng chủ yếu của diac là dùng để kích hoạt triac, SCR. Hoặc được dùng để điều khiển các thiết bị trong hệ thống mạch điện xoay chiều. Đồng thời, diac còn có thể điều chỉnh độ sáng của đèn, điều khiển tốc độ động cơ…

Ngoài ra, diac còn là linh kiện có trên nhiều thiết bị điện tử như: máy xay sinh tố, máy khoan tay, máy hút mùi,  bộ điều khiển đèn bàn, bo mạch nguồn, chấn lưu điện tử.

Hướng dẫn cách đo và kiểm tra diac

Trong quá trình sử dụng các thiết bị điện cầm tay không thể tránh khỏi lỗi hỏng hóc bật tắt máy. Khi đó, bạn sẽ cần tiến hành kiểm tra công tắc, hệ thống điều khiển của thiết bị, trong đó diac. Để thực hiện đo và kiểm tra tình trạng của diac, bạn thực hiện theo các bước sau:

Bước 1: Đo diac theo cực thuận – Diac là gì và đo như thế nào

– Chọn chế độ diode, hoặc chế độ đo điện trở trên đồng  hồ đo điện vạn năng.

– Nối đầu dò của đồng hồ với diac. Trong đó, đầu dò màu đỏ kết nối với chân MT1 của diac, đầu dò màu đen nối với MT2.

– Đồng hồ sẽ cho kết quả là OL hoặc 1.

Bước 2: Đo và kiểm tra diac theo ực nghịch

– Thay đổi cực của đồng hồ vạn năng.

– Đổi đầu dò màu đỏ nối với chân MT2, đầu dò màu đen nối MT1.

– Kết quả của đồng hồ đo sẽ là OL hoặc là 1.

Nếu kết quả nhận về của các lần đo là 0000 hoặc bất kỳ giá trị thấp nào, tức là diac đã bị lỗi và cần thay thế.

Một số lưu ý khi sử dụng diac là gì?

Để tránh phải thường xuyên kiểm tra và đo diac, bạn cần sử dụng thiết bị và linh kiện đúng cách. Sau khi kiểm tra diac, nếu đã bị hỏng hoặc chết thì bạn cần thay thế một linh kiện mới. Bên cạnh đó, bạn cũng cần nắm được một số lưu ý khi sử dụng diac như sau:

– Diac là linh kiện không phân biệt chân và chiều của dòng điện. Vì vậy, bạn không cần phải quan tâm chân nào là chân A1, chân nào là chân A2.

– Dòng điện tối đa đi qua diac là khoảng 2A. Nó chỉ có mục đích dẫn tín hiệu.

– Đa số các loại diac tại Việt Nam có màu xanh da trời. Một số ít có màu đen hoặc màu đỏ.

– Công dụng chủ yếu của diac là dẫn tín hiệu điều khiển. Ta có thể gọi diac là một phụ kiện trung gian, linh kiện này rất ít khi được dùng độc lập ở trong mạch điện.

Thiết bị dùng để kiểm tra diac là gì?

Để đo và kiểm tra diac, bạn cần chuẩn bị một sản phẩm đồng hồ đo điện vạn năng có chức năng đo diode. Nên chọn dòng đồng hồ vạn năng kỹ thuật số để đảm bảo độ chính xác cao. Một số model bạn có thể tham khảo: Hioki DT4281, Hioki DT4253, Kyoritsu 1009, Kyoritsu 1018H…

Nếu đang tìm mua các dụng cụ đo điện trên, hãy tìm hiểu thông tin tại website: https://tktech.vn/. TKTech là địa chỉ chuyên cung cấp thiết bị đo điện chính hãng với giá tốt nhất thị trường.

Bài viết trên đã giới thiệu cho bạn thông tin Diac là gì? Ký hiệu, cấu tạo, công dụng, cách đo và kiểm tra diac chi tiết. Hy vọng bạn sẽ thực hiện được cách đo và kiểm tra diac bằng đồng hồ vạn năng an toàn và chính xác. Qua đó, bạn sẽ dễ dàng lắp đặt và sử dụng diac phù hợp trong các mạch điện của thiết bị điện.